Türkiye’de 2003 yılında tescillenen Gemlik Zeytini’ni Avrupa 20 yıl sonra tescilledi

Avrupa Birliği nezdindeki tescili iki ay önce Haziran ayında gerçekleşen Gemlik Zeytini, Avrupa’da Türkiye’nin coğrafi işaretli 12’nci ürünü oldu. Gemlik Ticaret Borsası tarafından 2003 yılında girişimi yapılan ve aynı yıl tescillenen ‘Gemlik Zeytini’nin coğrafi sınırları BURSA Gemlik, İznik ve Orhangazi ilçelerini kapsamaktadır.

Gemlik zeytinini diğer zeytinlerden ayıran en önemli özelliği; hasadın yapıldığı zeytin ağaçlarının BURSA Gemlik yöresinde yetişen zeytin fidanlarından yapılıp işlenmesi ile elde edilmesinden gelmektedir.

Gemlik zeytini; Bursa ili Gemlik ilçesinde elde edilen zeytingiller familyasının zeytin türüne giren ve zeytinliklerin kurulmasında kullanılan, kök, gövde ve dallardan oluşan 1-3 yaşındaki aşılı veya çelikten köklendirilmiş zeytin bitkisinin meyvesidir.

TANIMLAR

Salamura: Zeytinlerin yeme olgunluğu kazanması ve korunması için içme suyu ile hazırlanan belirli konsantrasyondaki sodyum klorür çözeltisidir. Ayrıca, gerektiğinde, beyaz şeker, ıktik asit, sitrik asit, baharat ve aromatik bitkiler ilave edilebilir.

Ambalaj Salamura suyu: Ambalaj salamura suyu yemeklik tuzun içme suyunda çözülüp, gerektiğinde sirke, laktık ası, sitrik asit, zeytin yağı, baharat, aromalı veya aromasız bitkiler gibi maddelerinde katılması ile hazırlanan çözeltidir.

Dane iriliği: Dane iriliği bütün, çekirdeksiz, dolgulu ve yarım zeytinlerde uygulanır.

Zeytinin irilik kriteri olup 1 kilogramda bulunan dane adedine göre değerlendirilir.

Zeytinin dane (irilik) dereceleri

Dane irilik dereceleri 410’dan sonra 50’şer 50’şer artar.

Dolgulu zeytinlerde dane irilik dereceleri 201/220’den 401/420’ye kadar 20’şer 20’şer artar.

SINIFLANDIRMA:

Zeytinler kalite özelliklerine göre extra, birinci ve ikinci (standart) olmak üzere üç sınıfa ayrılır.

-Jumbo zeytinlerin 1 kg’daki dane adedi, etiket bildirimindeki dane irilik derecesine ve buna ait toleranslara uygun olmak şartıyla 200-230 arasında olmalıdır.

-Süper zeytinlerin 1 kg’daki dane adedi, etiket bildirimindeki dane irilik derecesine ve buna ait toleranslara uygun olmak şartıyla 240-260 arasında olmalıdır.

-Hususi zeytinlerin 1 kg’daki dane adedi, etiket bildirimindeki dane irilik derecesine ve buna ait toleranslara uygun olmak şartıyla 270-290 arasında olmalıdır.

-Ekstra zeytinlerin 1 kg’daki dane adedi, etiket bildirimindeki dane irilik derecesine ve buna ait toleranslara uygun olmak şartıyla 300-330 arasında olmalıdır.

-Elit zeytinlerin 1 kg’daki dane adedi, etiket bildirimindeki dane irilik derecesine ve buna ait toleranslara uygun olmak şartıyla 330-350 arasında olmalıdır.

-Lüks zeytinlerin 1 kg’daki dane adedi, etiket bildirimindeki dane irilik derecesine ve buna ait toleranslara uygun olmak şartıyla 360-380 arasında olmalıdır.

-Duble zeytinlerin 1 kg’daki dane adedi, etiket bildirimindeki dane irilik derecesine ve buna an toleranslara uygun olmak şartıyla 390-410 arasında olmalıdır.

-Yağlık zeytinlerde dane iriliği aranmaz.

Siyah zeytin, olgunlaşmış, siyah ve siyaha yakın renkte iken hasat edilen danelerin çeşitli metotlarla acılığının giderilmesi suretiyle hazırlanan mamuldür.

SANAYİDEKİ İŞLEME ŞEKİLLERİNE GÖRE…

–Salamura siyah zeytin, acılığı salamura veya alkali ile giderilen ve ambalaj salamura suyunda muhafaza edilen veya edilmeyen siyah zeytindir.

-Kıvırcık salamura siyah zeytin, siyah olgunluk dönemini geçiren ve ağaç üzerinde yüzeyi kırışmış hale geldiğinde hasat edilen danelerin veya üretim tekniği gereği kırışmış danelerin salamurada yeme olgunluğu kazandırılması suretiyle hazırlanan siyah zeytindir.

-Siyah sele zeytini, acılığı alkali ile giderilerek veya giderilmeksizin işleme tekniğine uygun olarak yemeklik tuz ile kat kat karıştırılarak yeme olgunluğu kazandırılmış ve dış yüzeyi kırışmış zeytindir.

-Yağlı teneke sele zeytini, acılığı alkali ile giderilerek veya giderilmeksizin işleme tekniğine uygun olarak teneke ambalaj içerisinde çok az miktar yemeklik tuz ve yağ ilave edilerek (10 kg’lık tenekeye 100 gr tuz-100 gr yağ), teneke ambalaj her gün farklı bir yüzeyine yatırılarak 1,5-2 ay içerisinde yeme olgunluğu kazandırılmış ve dış yüzeyi kırışmış zeytindir.

DUYU ÖZELLİKLERİ

Zeytinler;

* Temiz ve sağlam olmalı, yabancı tat ve koku ihtiva etmemelidir.

* Tip ve çeşidine has yeme olgunluğunda ve yenebilir özellikte olmalıdır.

* Ambalaj içindeki zeytinlerin sınıfı, tipi, sitili aynı olmalıdır.

* Kirli, kokuşmuş özellikleri kaybolmuş, kurtlanmış veya küflenmiş olmamalıdır.

* Her türlü parazit, böcek veya bunların parçalarını ihtiva etmemelidir.

* Gözle görülür yabancı madde bulunmamalı zararsız yabancı (kopmuş zeytin sapları ve yaprak gibi bitkisel maddeler) madde 1 kg’da en çok 3 adet olmalıdır.

* Her dane irilik derecesindeki zeytinlerin en küçük danesiyle en büyük danesinin yatan eksenleri arasındaki fark en çok 4 mm olmalıdır.

* Kilogramdaki dane adedine göre yatay çaplar arasındaki farkın en yüksek sınırını aşan danelere ait tolerans hudutları:

                * 10 danelik aralıklardaki zeytinlerde kütlece en çok % 10,

                * 20 danelik aralıklardaki zeytinlerde kütlece en çok % 4

                * 30 ve daha fazla danelik aralıklardaki zeytinlerde kütlece en çok % 2 olmalıdır.

Ambalaj salamura suyu;

* Temiz olmalı, yabancı tat veya koku ihtiva etmemelidir.

* Görünüşü berrak olmalı, gözle görülebilen yabancı madde bulunmamalıdır.

* Bidon, varil ve teneke kutu ambalajlardaki zeytinlere ait ambalaj suyu tonu görülmemek şartıyla hafif bulanık olabilir.

Zeytinler kuru veya ambalaj salamura suyunda zeytinin kalitesini bozmayacak şekil ve şartlardaki cam kavanoz, teneke kutu, plastik torba ve benzeri ambalajlarda piyasaya arz edilir.

MUAYENELER

Ambalaj Muayenesi: Ambalaj muayenesi bakılarak, ölçülerek, tartılarak yapılır, işaretleme ile ilgili hususları ihtiva edip etmediği kontrol edilir.

Duyu ile Muayene: Duyu ile muayene, zeytinde ve salamurada bakılarak, koklanarak, tadılarak, sayılarak ve tartılarak yapılır.

Fiziki Muayene: Dane irilik derecesi tayini için | kg zeytindeki dane adedi sayılır. Dane irilik derecesinin cinsine uygun olup olmadığı kontrol edilir.

Ayrıca numuneden rastgele alınan 100 adet zeytinin yatay çapları ölçülür.

Gemlik Zeytinini coğrafi işaret olarak kullanmak isteyen ve BURSA-Gemlik-İznik-Orhangazi ilçeleri dışında üretim yapacak olanların BURSA-Gemlik-İznik-Orhangazi üretilen zeytinlerden üretim yapmaları gerektiği için zeytinleri bu yöreden temin etmeleri ve üretim yapacaklarını Gemlik Ticaret Borsası’na bildirmeleri gerekmektedir. Aynı şekilde Gemlik içerisinde üretim yaparak Gemlik zeytini coğrafi işaretini kullanmak isteyenlerin diğer illerden veya yörelerden satın aldıkları zeytinler üzerinde bu coğrafi işareti kullanmamaları gerekmektedir.