Bursa’ya yaptığı 18 geziden 14’ünü Mudanya üzerinden gerçekleştiren Başkomutan Gazi Mustafa Kemal, Mudanya’ya ilk ziyaretini Büyük Zafer’in ikinci yıldönümünde başlattığı yurt gezileri kapsamında 11 Eylül 1924’te gerçekleştirdi. Ata’nın bu gezisi aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı olarak yaptığı ilk gezisi idi.

Bursalılar, TBMM Başkanı ve Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa’yı uzun süredir ısrarla Bursa’ya çağırıyorlardı. 11 Eylül 1922’de düşman işgalinden kurtarılan Bursa, 15 Eylül’de düzenlenen coşku dolu gösterilerle kurtuluşu bir kez daha kutlamışlar ve TBMM’nin bir toplantısının Bursa’da yapılması dileğini telgrafla Meclis Başkanlığı’na duyurmuşlardı.

Bunun üzerine 17 Ekim 1922’de Bursa’ya ilk gezisini Eskişehir üzerinden yapan Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa, 29 Ekim’e kadar kaldığı Bursa’da siyasal gelişmeleri de yakından takip etmişti.
11 Ekim 1922 tarihinde imza altına alınan Mudanya Mütarekesi’nin maddeleri üzerinde görüşülmek üzere temsilci olarak İstanbul’a gönderilmesi kararlaştırılan Refet Paşa ile Bursa’da son hazırlıkları yapmış, Lozan’da toplanacak Barış Konferansı’na gönderilecek Delegeler Kurulu Başkanı olarak da Mudanya’da çetin görüşmelerde deneyim kazanmış ve diplomasi yeteneğini kanıtlamış olan İsmet Paşa’ya görevi vermişti.

1) 31 Ağustos – 11 Eylül 1924: Türkiye Cumhurbaşkanı olarak Latife Hanım’la Mudanya’ya yaptığı ilk gezisidir. Bursa’nın kurtuluş törenlerine katıldıktan sonra otomobille Mudanya’ya geçen heyeti açıkta beklemekte olan “Hamidiye” kruvazörü 21 top atışı ile karşılamış, 12 Eylül sabahı saat 06.00’da bu gemi ile İstanbul’a hareket etmiştir.

2) 22 Eylül-8 Ekim 1925: Türk toplumunu batılı ve çağdaş görünüme kavuşturmak amacıyla çıktığı yurt gezilerinin ikincisinde İzmit üzerinden “Reşit Paşa” gemisiyle Mudanya’ya hareket eden Atatürk, ilçe açıklarında bekleyen “Ertuğrul” yatı ile iskeleye yanaşmıştı. Atatürk’ü iskelede bekleyenler şapkayla karşılamışlar, bir süre Mudanya Belediyesi’nde dinlendikten sonra trenle Bursa’ya hareket etmiştir. Bu gezisi içerisinde Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, 29 Eylül’de Mudanya’ya tekrar gelerek Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa’nın “El Mahrusa” yatına konuk olmuş, Marmara’da kısa bir gezintiye çıkmıştı. 8 Ekim’de de İstanbul’a dönüşünü yine Mudanya’dan “Ertuğrul” yatıyla yapmıştı.

3) 20 Mayıs-13 Haziran 1926: Gezinin son günü Mudanya’ya gelerek “Karadeniz” gemisinde kurulu olan “Seyyar Sergi’yi gezerek öğle yemeği ardından aynı gün “Söğütlü” adlı yatla Bandırma’ya hareket etti.

4) 15 Temmuz 1927: “Ankara” gemisiyle Mudanya’ya gelen Atatürk, kaplıca tedavisi amacıyla Bursa’da bulunan Başbakan İsmet (İnönü) ile 3 saat süren bir görüşme yaptı.

5) 19 Ekim 1927: “İzmir” vapuru ile Mudanya’ya gelen Cumhurbaşkanı, dönemin Valisi Fatin Bey ve protokol tarafından karşılanarak Çekirge’deki köşküne götürüldü.

6) 27 Ağustos 1928: Arap alfabesini bırakarak Latin kökenli yeni Türk alfabesini yaymak amacıyla yurt gezilerine çıkmış; “Ertuğrul” yatıyla Mudanya’ya gelerek otomobille Bursa’ya hareket etmiştir. Mudanyalılar, Cumhurbaşkanını yeni harflerle yazılmış bir pankartla karşılamıştır. “Mudanyalılar, Büyük gazilerinden şimendifer hattının (tren yolunun) Karaköy’e kadar temdidini (uzatılmasını) arz ve istirham ederler”. Bu pankartı gören Cumhurbaşkanı, yaverine dönerek, “Uygundur, not alınız” emrini vermiştir.

7) 21-22 Ağustos 1929: Yalova’dan çıktığı gezisine Mudanya’dan dönmüştür.

8) 4-5 Ocak 1931: 23 Aralık 1930’da Menemen’de yaşanan olay ardından çıktığı ilk gezisini “Ege” gemisiyle Dolmabahçe’den Mudanya’ya, buradan da Bursa’ya yapmıştır. CHP’lilerle söz konusu olayı irdelemiş, Bursa Türk Ocağı’nı ziyaret etmiş, dönüşünü de yine Mudanya üzerinden gerçekleştirmiştir.

9-) 7 Ağustos 1931: Yalova tarafından geldiği Bursa’da ilk Uludağ gezisi ardından Mudanya’ya hareket eden Mustafa Kemal, denizyoluyla saat 02.00 sıralarında Dolmabahçe’ye ulaşmıştır.

10-11) 17-19 Ocak 1933 / 5-7 Şubat 1933: Ezanın ve kametin Türkçe okunmasına karşı Bursa’da çıkan küçük direnişin kendisine iletilmesi üzerine “Gülcemal” gemisiyle Mudanya’ya gelerek Bursa’ya gitmiştir.

12) 15-17 Temmuz 1935: İznik ve Bursa gezisi için geldiği ziyarette İstanbul’a dönüşünü Mudanya üzerinden “Ertuğrul” yatıyla yapmıştır.

13) 6-8 Haziran 1936: Bursa’ya bir uçuş yapacak olan manevi kızı Sabiha Gökçen’i görmek amacıyla “Kalamış” adlı gemiyle gelerek Bursa’ya hareket etmiştir.

14) 1-3 Şubat 1938: Ata’nın son ziyareti. Her ikisinin de adını kendisinin verdiği “Gemlik Suğnipek Fabrikası” ile “Bursa Merinos Fabrikası”nın açılışlarını yapmak üzere otomobille Yalova’dan yola çıkarak gerçekleştirdi.

YARARLANILAN KAYNAKLAR:
-Atatürk ve Bursa, Yılmaz Akkılıç, 1999
-Foto Kemal Gerçekçi ve oğlu Çetin Gerçekçi arşivi
-Nezaket Özdemir, Ulusal Basında Atatürk’ün Bursa gezileri, Bursa 2012