Türk Milleti, hiçbir zaman esareti ve tutsaklığı kabul etmemiş, özgürlük ve bağımsızlık için yaşamış nice kahramanlar yetiştirdi. İşte onlardan biri de Mudanyalı kavaf Canip oğlu Şükrü Çavuş… Kurtuluşa giden direnişi başlatan, 22 yaşında şehit olan kahraman Şükrü Çavuş’u, şehadetinin 104. yılında saygı ve minnetle anıyoruz.
Müttefik kuvvetler askerleri 16 Mart 1920’de, İstanbul’u İşgal etmişti. Yunan ordusunun 22 Haziran’da başlayan ileri harekâtıyla eşgüdümlü, İngiliz donanmasına bağlı değişik türde ve çeşitli tonajda 12 parça gemiden oluşan bir filo da Gemlik Körfezi’nde hazırda bekletilmekteydi.
25 Haziran 1920 Cuma günü Gemlik Körfezi’ndeki 12 gemiden oluşan İngiliz Deniz Filosu’ndan ayrılan 7 savaş gemisi, sabah 06.15’te Mudanya açıklarına demirlediler. Bu durum 56. Tümen Komutanlığı’na bildirilirken, bir yandan da acil olarak savunma önlemlerinin alınmasına başlandı. Saat 07.00 sıralarında tam teçhizatlı İngiliz askerleri, sandallarla kıyıya çıkarak kasabayı işgale başladı. İlk anda yüze yakın İngiliz askeri Mudanya’da karaya ayak bastı. İskeleye, Hükümet Konağı çevresine ve Arnavutköy’e İngiliz askerleri yerleştirildi. İzmir’de tek silah attırılmaksızın Yunanlılara teslim eden ve bir şileple Mudanya’ya getirilip boşaltılan 56. Tümen, Bursa ve çevresini korumakla görevlendirilerek, bu kötü durumdan haberdar edildi.
Bunun üzerine 173. Alay’a bağlı 2.Tabur, Curna Deresi denilen boğazın batısındaki ‘Bakacak’ sırtlarına konuşlandırıldı. Küçük bir Jandarma ile Kuvva-i Milliye kuvveti de Yörükali Köyü ile Tepederbent arasındaki siperlere yerleştirilir. Mudanya’da bulunan 5.Bölük askerleri savunma yapmak üzere geri çekilir.
5.Bölükte görevli Kavaf Canip oğlu Şükrü Çavuş, karaya çıktıktan sonra Kadıçeşmesi yönünde ilerleyen düşmana ateş açar ve Şükrü Çavuş’un ilk atışında, İngiliz birliğinin binbaşı rütbesindeki komutanı vurularak ölür. Bir yüzbaşı ile bir astsubay da yaralanır. İngiliz birliğinin açtığı karşı ateşle de Şükrü Çavuş vurularak şehit olur.
İNGİLİZ DONANMASINA PROTESTO MESAJI…
İngilizler, ummadıkları bu direniş karşında gemilerine geri dönmek zorunda kalırlar. Vali Hacim Bey ve Albay Bekir Sami Bey ile Müdafaa-i Hukuk Merkez Kurulu Başkanı, İngiliz Filo Komutanı’na bir protesto mesajı yollarlar. Mesaj o günkü durumu özetler niteliktedir:
Mudanya Kıyısındaki İngiliz Donanması Komutanlığına,
Dinsel ve Ulusal haklarımızın savunulması için giriştiğimiz savaşımın kutsallığını ve yasallığını büyük İngiliz Ulusu’nun da takdir ve onaylamış olacağından eminiz. Yunanlılara İzmir’de ve her girdiği yerde bin türlü cinayet işlemekte çekinmeyen bu sefil ulusa, haddini kesinlikle bildirmeye karar verdiğimiz bir zamanda, o ulusun cinayetlerini kolaylaştırmak ister gibi, buyruğunuzdaki donanmanın Mudanya önünde bulundurulması ve asker çıkarılmasına girişilmesi bizi hem hayrette bıraktı, hem de üzdü.
Onurunu, haklarını tarihi şerefini ve geleceğini korumak için her türlü uğraşı ve özveride bulunmaya karar vermiş, tutsak olmamak için ölmeye ant içmiş bir ulus karşısında bulunduğunuzu elbette anlamamışsınızdır. Mudanya’yı 24 saate dek boşaltmadığınız takdirde, Anadolu’nun coşan yurtseverlik seli ile yapılacak çarpışmalarda dökülecek kanların sorumluluğu yüksek kişiliğinize ve büyük devletinize ait olacaktır.
Saygılarımın kabulünü rica ederim. 25 Haziran 1336 (1920)
Müdafaa-i Hukuk Merkez Kurulu Başkanı Tümen Komutanı
Bekir Sami
Hüdavendigâr Valisi
Hacim Muhittin
Mudanya sokaklarının her köşesinde Şükrü Çavuş var. Yıllar geçse de O, hiç unutulmadı. Onun verdiği mücadele, ulusal zaferin öncüsü oldu. Vatanı uğruna canlarını veren tüm şehitlerimizin ruhu şad olsun!
MUDANYALI ŞEHİT ŞÜKRÜ ÇAVUŞ….
MUDANYA Gazetesi’nin T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Genç-Des Programı kapsamında 2017 yılında gerçekleştirdiği “İki Elin Sesiyle Mudanya Şarkıları” adlı projede; sözleri Hasan Lâmi Güray’a, bestesi Sadeddin Kaynak’a ait olan “Mudanyalı Şükrü Çavuş” şarkısını Bahadır Sevik seslendirmişti. TRT’nin 10525 nolu Sözlü Repertuarı’nda olan şarkıyı Türk İşaret Dili Uzmanı Emine Biçim’in çevirmenliğinde; Melike Kasapoğlu, Ela Yıldız, Elifnur Aydın, Berna Bilkay, Sude Çifçi, Özge Gerçekçi ve Güliz Karaman işaret diliyle yorumlamıştı.
ŞEHİTLİK ANITI
Kurtuluş Savaşı’nda şehit olan Şükrü Çavuş adına Mudanya İskelesi Meydanı Atatürk Parkı içinde şehitler için anıt yapılmıştır. Şükrü Çavuş ve bu savaşta şehit düşen diğer kahramanların mezarlarının yeri bugün bilinmiyor.
Bu anıtta Şükrü Çavuş ve diğer 9 şehidin isimleri yer alıyor. ŞÜKRÜ ÇAVUŞ, ALİ OĞLU TAHİR, TALAT, MESTAN OĞLU OSMAN, AZİZ OĞLU MEHMET, HASAN OĞLU MEHMET, KÜRT HASAN, KAMBER OĞLU İBRAHİM, HALİL OĞLU MEHMET.
Şehitler her yıl Mudanya’nın Kurtuluş Günü olan 12 Eylül’de, son 14 yıldır da 25 Haziran’da anıt önünde düzenlenen törenle anılıyor. Törende şehitlerin anıtına altın madalya ve karanfiller bırakılıyor. Ayrıca kahraman Şükrü Çavuş anısına eski mezbaha yolu üzerinde adını taşıyan park içinde büstü yer alıyor.
ŞEHİTLİK ANIT KİTABESİ
1-) 25 Haziran 1336 (1920) Cuma günü
2-) İngilizlerin Mudanya’yı işgalinde
3-) Yalnız başına müdafaa ederken şehit
4-) Olan ve bir düşman binbaşısı ile bir zabit
5-) Ve bir neferini itlaf eden Mudanyalı
6-) Canib oğlu Şükrü Çavuş’un
7-) İstirahatgahı ebediyyesidir.
8) Ve kefa billahi şehiden (Şahit olarak Allah sana kafidir)
9-) Muahmmedün Resulullah
10-) Ketebehü Hafız (kitabeyi yazan)
11-) Hamdi
12-) Tarihi inşası
13-) 1341 (1925)
14-) 12 Eylül 1338 (1922) Salı Günü Mudanya’nın istihlası
15-) Esnasında kahraman ordumuza kıymetli yardımlar ifa ederken
16-) Şehit düşen Mudanyalı dokuz kardeşimiz burada medfundur.
17-) Ali oğlu Tahir Efendi/ Hasan oğlu Mehmet Efendi
18-) Talat Efendi / Kürd Hasan
19-) Mestan oğlu Osman / Kaber oğlu İbrahim
20-) Aziz oğlu Mehmet / Küçük Ahmet
21-) Dereçavuş Karyesinden (köyünden) Halil oğlu Mehmet
22-) Nizamiye onbirinci fırka yüzyirmialtıncı alayın teşebbüsaat ve yardımı
23-) ve Mudanya halkının muaveneti ile vücuda getirilen hatıra’ı ebediye ve nişane’i zaferdir.
Çeviri: KADRİ SÖĞÜTLÜ (Öğretmen)
